Warzelnia soli w Wieliczce – od średniowiecza do współczesności

Warzelnia soli to bardzo ważne miejsce w kopalni, ponieważ to właśnie tam z solanki odparowywana jest sól. Historia wielickiej warzelni sięga średniowiecza. Jak na przestrzeni lat zmieniała się ta technologia?

Na początku warto wyjaśnić, czym właściwie jest warzenie soli. To sposób pozyskiwania soli poprzez odparowywanie jej z solanek, czyli roztworów soli kamiennej. Zespół urządzeń wykorzystywanych w tym procesie nazywamy właśnie warzelnią soli. Wieliczka wyposażona jest obecnie w bardzo nowoczesną warzelnię, ale jej historia zaczęła się wiele lat temu…
Produkcja soli na przestrzeni lat

Od prehistorii do średniowiecza

Aby w pełni opowiedzieć historię warzenia soli w Wieliczce, musimy cofnąć się aż do średniowiecza, a nawet do prehistorii. Już wtedy znano i wykorzystywano ten sposób pozyskiwania soli. Korzystano z systemu zbiorników, rowków i ustawionych nad paleniskami naczyń ewaporacyjnych wykonanych z gliny. W XI wieku gliniane naczynia zostały zastąpione metalowymi panwiami.

Powstanie warzelni próżniowej
Jednak największy rozwój technologii warzenia soli rozpoczął się na początku XX wieku. W 1910 roku rozpoczęto budowę nowej warzelni soli w Kopalni Soli „Wieliczka”. Warzelnia ta powstała z pomysłu Antoniego Müllera, ponieważ nie chciał on dopuścić do zamknięcia kopalni, w której kończyły się zasoby soli dobrego gatunku. Jak mu się to udało?

Müller był inżynierem, starszym radcą górniczym i naczelnikiem Zarządu Salinarnego w Wieliczce. Z pomocą Jana Jurkiewicza opracował on nowoczesną metodę rozpuszczania soli w wieżach ługowniczych, którą była tańsza niż wybudowanie nowej kopalni.

Nowoczesną warzelnię próżniową uroczyście otwarto 26 listopada 1913 roku. Miała mieć ona wydajność aż 30 tys. mg soli rocznie, ale udało się to osiągnąć dopiero w 1927 roku. Co ciekawe, warzelnia została ona nazwa imieniem hrabiego Wacława Zaleskiego, który w tamtym czasie był ministrem skarbu i w 1903 roku wyraził zgodę na tę inwestycję.

Dalszy rozwój warzelni soli
Okres międzywojenny przyniósł kolejne rozbudowy i usprawnienia. W 1939 roku udało się zwiększyć produkcję soli do 64 tys. mg soli rocznie. Warzelnia funkcjonowała także podczas okupacji, ale z mniejszą intensywnością. Później przechodziła jeszcze liczne modernizacje (ale bez zmiany technologii produkcji) i wciąż zwiększała produkcję soli.
Warzelnia soli w Wieliczce obecnie

Po zakończeniu eksploatacji soli warzelnia pełniła w Kopalni Soli w Wieliczce funkcję zakładu utylizacji wód zasolonych. Jednak ze względu na zły stan techniczny aparatów warzelniczych oraz kotłowni węglowej, w 1999 roku podjęto decyzję o modernizacji warzelni. Została ona zastąpiona nowoczesnym i przede wszystkim ekologicznym Zakładem Utylizacji Wód Zasolonych, który rozpoczął działanie w 2003 roku.

Warto podkreślić, że uruchomienie Zakładu Utylizacji Wód Zasolonych nie tylko zmniejszyło koszty utylizacji wód słonych i zagwarantowało bezpieczeństwo zabytkowej części kopalni, ale także wpłynęło na lepszą ochronę przyrody – ponieważ ładunek soli trafiający do środowiska jest dziś znacznie niższy.

Warzelnia soli w Wieliczce.

Jak wygląda praca górników?

Zastanawiałeś się, jak wygląda praca górników? Jeśli chciałbyś na własnej skórze sprawdzić, czy poradzisz sobie z górniczymi zadaniami, powinieneś wybrać się w Trasę Górniczą. Wszyscy uczestnicy wycieczki otrzymują specjalny strój roboczy, kask oraz lampę. Podczas niemal 3-godzinnej wędrówki nie tylko zwiedzają podziemne korytarze, ale także m.in. mierzą poziom stężenia metanu, wyszukują i transportują sól, wyznaczają drogę i badają nieznane sobie komory.

Warto pamiętać, że Kopalnia Soli w Wieliczce to nie tylko długie podziemne korytarze i budzące zachwyt komory, ale także obiekty – takie jak Zakład Utylizacji Wód Zasolonych. Pełnią one bardzo ważne funkcje oraz bez wątpienia mają długą i ciekawą historię, która rozpoczęła się wiele lat temu.

Każdy, kto chciałby poznać kopalnię z bliska, powinien skorzystać z niepowtarzalnej szansy, jaką daje wędrówka Trasą Górniczą. To nie tylko zwykłe zwiedzanie, ale prawdziwa bardzo aktywna wyprawa, która na długo pozostanie w pamięci każdego uczestnika.